Chi phí cơ hội là gì?

Tổng hợp ý chính cần nhớ

• Chi phí cơ hội là lợi ích bị bỏ lỡ, mà lợi ích này lẽ ra đã thu được từ một phương án không được lựa chọn.
• Để đánh giá đúng chi phí cơ hội, thì chi phí và lợi ích của mọi phương án sẵn có phải được cân nhắc và so sánh với các phương án khác.
• Xem xét giá trị của chi phí cơ hội có thể hướng dẫn các cá nhân và tổ chức đưa ra quyết định có lợi hơn.
• Chi phí cơ hội là một chi phí nội bộ hoàn toàn được sử dụng cho việc suy tính chiến lược; nó không được tính vào lợi nhuận kế toán và được loại trừ khỏi báo cáo tài chính ra bên ngoài.

Công thức và tính toán chi phí cơ hội

Chi phí cơ hội = FO – CO

Trong đó:

FO (Forgone option) = Lợi nhuận từ phương án tốt nhất bị bỏ qua

CO (Chosen option) = Lợi nhuận từ phương án đã chọn

Công thức tính chi phí cơ hội chỉ đơn giản là sự chênh lệch giữa lợi nhuận kỳ vọng của mỗi phương án. Hãy xem xét một công ty đang phải đối mặt với hai phương án loại trừ lẫn nhau sau đây:

Phương án A: Đầu tư nguồn vốn dư thừa vào thị trường chứng khoán để có khả năng kiếm được lợi nhuận vốn.

Phương án B: Tái đầu tư nguồn vốn dư thừa vào doanh nghiệp để mua thiết bị mới nhằm tăng hiệu quả sản xuất.

Giả sử tỷ suất lợi nhuận đầu tư (ROI) dự kiến ​​trên thị trường chứng khoán là 12% trong năm tới, và công ty dự kiến việc hiện đại hóa thiết bị sẽ tăng lợi nhuận 10% so với cùng kỳ. Chi phí cơ hội của việc lựa chọn đầu tư vào thiết bị so với đầu tư vào thị trường chứng khoán là 2% (12% – 10%). Nói cách khác, bằng việc tái đầu tư vào doanh nghiệp, công ty sẽ bỏ qua cơ hội kiếm được lợi nhuận cao hơn.

Chi phí cơ hội thể hiện điều gì

Phân tích chi phí cơ hội đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định cấu trúc vốn của doanh nghiệp. Một công ty phải chịu một khoản chi phí trong việc phát hành cả nợ và vốn cổ phần để bù đắp rủi ro đầu tư đối với bên cho vay và cổ đông, tuy nhiên mỗi công ty cũng chịu một khoản chi phí cơ hội.

Ví dụ, nguồn vốn sử dụng để thanh toán các khoản vay sẽ không được đầu tư vào cổ phiếu hoặc trái phiếu – mang lại tiềm năng thu nhập từ đầu tư. Công ty phải quyết định liệu việc mở rộng thực hiện bởi sức mạnh đòn bẩy của nợ có tạo ra lợi nhuận lớn hơn mức lợi nhuận từ các khoản đầu tư hay không.

Một công ty cố gắng cân nhắc giữa chi phí và lợi ích của việc phát hành nợ và cổ phiếu, bao gồm cả cân nhắc về tiền tệ và phi tiền tệ, để đạt được sự cân bằng tối ưu nhằm giảm thiểu chi phí cơ hội. Bởi vì chi phí cơ hội là một sự cân nhắc hướng đến tương lai, nên tỷ lệ hoàn vốn thực tế (RoR) cho cả hai lựa chọn là không xác định ở thời điểm hiện tại, làm cho việc đánh giá này trở nên khó khăn trong thực tế.

Giả sử rằng công ty trong ví dụ trên bỏ qua việc đầu tư vào thiết bị mới và thay vào đó đầu tư vào thị trường chứng khoán. Nếu các mã chứng khoán đã chọn giảm về mặt giá trị, công ty có thể bị thua lỗ thay vì hưởng lợi nhuận 12% như mong đợi.

Để đơn giản, giả sử rằng khoản đầu tư mang lại lợi nhuận là 0%, nghĩa là công ty thu được chính xác những gì đã đầu tư. Chi phí cơ hội của việc chọn phương án này là giữa 10% đến 0% hay chi phí cơ hội là 10%. Cũng có thể là, nếu công ty chọn đầu tư vào thiết bị mới, nhưng vẫn không có ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và lợi nhuận sẽ vẫn giữ nguyên. Chi phí cơ hội của việc chọn phương án này là 12% chứ không phải là 2% như mong đợi.

Điều quan trọng là phải so sánh các lựa chọn đầu tư có mức độ rủi ro tương tự. So sánh một tín phiếu Kho bạc – hầu như không có rủi ro, với việc đầu tư vào một cổ phiếu có độ biến động mạnh có thể dẫn đến một tính toán sai lầm. Có thể cả hai lựa chọn cho ra lợi nhuận dự kiến ​​là 5%, nhưng chính phủ Hoa Kỳ bảo trợ tỷ lệ hoàn vốn của tín phiếu Kho bạc, trong khi đó không có bất kỳ sự đảm bảo tương tự nào trên thị trường chứng khoán. Mặc dù chi phí cơ hội của một trong hai lựa chọn là 0%, nhưng tín phiếu Kho bạc là cách đặt cược an toàn hơn khi bạn xem xét mức độ rủi ro tương đối của mỗi khoản đầu tư.

So sánh các khoản đầu tư

Khi đánh giá khả năng sinh lời của các khoản đầu tư khác nhau, các doanh nghiệp tìm kiếm phương án có khả năng mang lại lợi nhuận lớn nhất. Thông thường, họ có thể xác định điều này bằng cách xem xét RoR dự kiến ​​của một phương tiện đầu tư. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng phải xem xét chi phí cơ hội của từng phương án thay thế khác.

Giả sử rằng, với 20.000 USD tiền có sẵn, một doanh nghiệp phải lựa chọn giữa đầu tư vào chứng khoán hoặc sử dụng tiền để mua máy móc mới. Bất kể doanh nghiệp chọn phương án nào, lợi nhuận tiềm năng mà doanh nghiệp bỏ lỡ vì không đầu tư vào phương án khác là chi phí cơ hội.

Nếu doanh nghiệp đi theo lựa chọn đầu tiên, vào cuối năm thứ nhất, khoản đầu tư sẽ trị giá 22000 USD. Công thức để tính RoR là [(Giá trị hiện tại – Giá trị ban đầu) ÷ Giá trị hiện tại] × 100. Trong ví dụ này, [(22.000 USD – 20.000 USD) ÷ 20.000 USD] × 100 = 10%, vì vậy RoR trên khoản đầu tư là 10%. Để phục vụ mục đích của ví dụ này, giả sử cũng thu được lãi ròng 10% mỗi năm sau đó. Ở mức RoR 10%, với lãi kép, khoản đầu tư sẽ tăng 2000 USD trong năm thứ nhất, 2200 USD trong năm thứ hai và 2420 USD trong năm thứ ba.

Mặc khác, nếu doanh nghiệp mua máy móc mới, thì có thể tăng sản lượng của thiết bị. Việc thiết lập máy và đào tạo nhân viên sẽ được thực hiện chuyên sâu và máy mới sẽ không đạt hiệu suất tối đa trong vài năm đầu. Giả sử nó sẽ mang lại cho công ty thêm 500 USD lợi nhuận trong năm đầu tiên, sau khi tính toán các chi phí bổ sung cho quy trình đào tạo. Doanh nghiệp sẽ thu về lãi ròng 2000 USD trong năm thứ hai và 5000 USD trong tất cả các năm tương lai.

Vì công ty có số tiền hạn chế để đầu tư vào cả hai phương án, nên công ty phải lựa chọn. Theo đó, chi phí cơ hội cho việc lựa chọn chứng khoán có ý nghĩa trong năm đầu tiên và năm thứ hai. Tuy nhiên, đến năm thứ ba, phân tích chi phí cơ hội chỉ ra rằng máy móc mới là lựa chọn tốt hơn (500 USD + 2000 USD + 5000 USD – 2000 USD – 2200 USD – 2420 USD) = 880 USD.

Sự khác biệt giữa Chi phí cơ hội và Chi phí chìm

Chi phí chìm (sunk cost) là tiền đã được chi tiêu trong quá khứ, trong khi chi phí cơ hội là lợi nhuận tiềm năng không thu được trong tương lai của một khoản đầu tư vì nguồn vốn đã được đầu tư vào nơi khác. Khi xem xét chi phí cơ hội, các chi phí chìm đã phát sinh trước đó đều được bỏ qua trừ khi tồn tại các kết quả biến đổi cụ thể liên quan đến các khoản tiền đó.

Ví dụ, mua 1000 cổ phiếu của công ty A với giá 10 USD một cổ phiếu, tương ứng với chi phí chìm là 10000 USD. Đây là số tiền được trả để đầu tư và việc lấy lại số tiền đó yêu cầu thanh lý cổ phiếu. Thay vào đó, chi phí cơ hội đặt ra câu hỏi 10000 USD đó có thể được đưa vào đâu để sử dụng tốt hơn.

Từ góc độ kế toán, chi phí chìm cũng có thể đề cập đến khoản chi ban đầu để mua một thiết bị hạng nặng đắt tiền, có thể được khấu hao theo thời gian, nhưng chi phí chìm theo nghĩa là bạn sẽ không lấy lại được.

Chi phí cơ hội sẽ xem xét khoản lợi nhuận bị bỏ lỡ (có thể thu được từ một khoản đầu tư khác) khi bạn mua một thiết bị hạng nặng với chỉ số ROI dự kiến ​​là 5% so với một thiết bị có chỉ số ROI là 4%. Một lần nữa, chi phí cơ hội mô tả lợi nhuận mà một người có thể kiếm được nếu số tiền đó được đầu tư vào một công cụ khác. Do đó, trong khi 1 000 cổ phiếu của công ty A cuối cùng có thể bán với giá 12 USD một cổ phiếu, thu về lợi nhuận là 2 000 USD, thì công ty B đã tăng giá trị từ 10 USD một cổ phiếu lên 15 USD trong cùng thời kỳ.

Trong trường hợp này, đầu tư 10000 USD vào công ty A thu về 2000 USD, trong khi số tiền tương tự đầu tư vào công ty B sẽ thu về 5000 USD. Sự khác biệt 3000 USD là chi phí cơ hội của việc lựa chọn công ty A so với công ty B.

Là một nhà đầu tư đã bỏ tiền vào các khoản đầu tư, có thể bạn nhận thấy một khoản đầu tư khác hứa hẹn lợi nhuận lớn hơn. Chi phí cơ hội của việc nắm giữ tài sản kém hiệu quả có thể tăng đến mức mà lựa chọn đầu tư hợp lý là bán và đầu tư vào nơi có triển vọng hơn.

Chi phí cơ hội và Rủi ro

Trong kinh tế học, rủi ro mô tả khả năng lợi nhuận thực tế và lợi nhuận dự kiến ​​của một khoản đầu tư là khác nhau và nhà đầu tư mất một phần hoặc toàn bộ số tiền gốc. Chi phí cơ hội liên quan đến khả năng lợi nhuận của một khoản đầu tư được chọn thấp hơn lợi nhuận của một khoản đầu tư bị bỏ lỡ.

Điểm khác biệt chủ yếu là rủi ro so sánh hiệu quả thực tế của một khoản đầu tư với hiệu quả dự kiến ​​của cùng một khoản đầu tư, trong khi đó chi phí cơ hội so sánh hiệu quả thực tế của một khoản đầu tư với hiệu quả thực tế của một khoản đầu tư khác.

Tuy nhiên, người ta có thể cân nhắc chi phí cơ hội khi quyết định giữa hai lược đồ rủi ro (risk profile). Nếu khoản đầu tư A rủi ro nhưng có chỉ số ROI 25%, trong khi khoản đầu tư B ít rủi ro hơn nhiều nhưng chỉ có ROI 5%, mặc dù khoản đầu tư A có thể thành công hoặc không. Nếu khoản đầu tư này không thành công, thì chi phí cơ hội của việc lựa chọn phương án B sẽ là cao. Do đó, những người ra quyết định cần dựa vào nhiều thông tin hơn là việc chỉ nhìn vào số tiền của chi phí cơ hội khi so sánh các lựa chọn.

Lợi nhuận kinh tế và lợi nhuận kế toán

Chi phí cơ hội được sử dụng để tính toán các loại lợi nhuận khác nhau của công ty. Loại lợi nhuận phổ biến nhất mà các nhà phân tích quen thuộc là lợi nhuận kế toán. Lợi nhuận kế toán là phép tính thu nhập ròng thường được quy định bởi Các Nguyên tắc Kế toán Được Chấp nhận Chung (GAAP). Chỉ những chi phí thực tế rõ ràng mới được trừ khỏi tổng doanh thu.

Các công ty hoặc nhà phân tích có thể thao túng lợi nhuận kế toán trong tương lai để đạt được lợi nhuận kinh tế. Sự khác biệt giữa cách tính của hai lợi nhuận này là lợi nhuận kinh tế bao gồm chi phí cơ hội như một khoản chi phí. Theo đó, phép tính lý thuyết này có thể được sử dụng để so sánh lợi nhuận thực tế của công ty với lợi nhuận lý thuyết.

Lợi nhuận kinh tế (và bất kỳ tính toán nào khác ở trên có tính đến chi phí cơ hội) hoàn toàn là một giá trị nội tại được sử dụng trong việc ra quyết định chiến lược. Không có cơ quan quản lý nào chi phối việc báo cáo công khai về lợi nhuận kinh tế hoặc chi phí cơ hội. Trong khi lợi nhuận kế toán phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc và khuôn khổ báo cáo, thì lợi nhuận kinh tế tính đến các giả định và ước tính (có phần mơ hồ) từ các nhà quản lý, điều hành công ty.

Ví dụ về Chi phí Cơ hội

Trước khi đưa ra các quyết định quan trọng như mua nhà hoặc bắt đầu kinh doanh, bạn có thể sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng những ưu và nhược điểm của quyết định tài chính đó, nhưng hầu hết các lựa chọn hàng ngày không được đưa ra với sự hiểu biết đầy đủ về các chi phí cơ hội tiềm ẩn.

Chẳng hạn, khi cảm thấy thận trọng về việc mua hàng, nhiều người sẽ kiểm tra số dư tài khoản tiết kiệm của mình trước khi tiêu tiền. Nhưng họ thường không nghĩ đến những thứ mà họ phải từ bỏ khi đưa ra quyết định chi tiêu.

Vấn đề xuất hiện khi bạn không bao giờ nhìn vào những điều khác mà bạn có thể làm với số tiền này hoặc mua những thứ mà không tính đến các cơ hội bị bỏ lỡ. Thỉnh thoảng mang theo đồ ăn trưa đến văn phòng có thể là một quyết định khôn ngoan, đặc biệt nếu nó khiến bạn phải rời văn phòng trong giờ nghỉ cần thiết này.

Tuy nhiên, việc mua một chiếc bánh mì kẹp pho mát mỗi ngày trong vòng 25 năm tới có thể dẫn đến nhiều cơ hội bị bỏ lỡ. Ngoài cơ hội để có được sức khỏe tốt hơn bị bỏ lỡ, việc chi 4.50 USD cho một chiếc bánh mì kẹp có thể lên tới hơn 52000 USD trong khoảng thời gian đó (giả sử tỷ suất hoàn vốn RoR = 5%)

Đây là một ví dụ đơn giản, nhưng thông điệp cốt lõi phù hợp với nhiều tình huống khác nhau. Nghe có vẻ quá mức cần thiết khi tính đến chi phí cơ hội mỗi lúc bạn muốn mua một thanh kẹo hay đi du lịch. Nhưng chi phí cơ hội tồn tại khắp mọi nơi và xảy ra với mọi quyết định được đưa ra, dù lớn hay nhỏ.