Bảo hiểm xã hội từ A đến Z: đầy đủ và chi tiết

Bảo hiểm xã hội là gì?

Đây là tên gọi của một loại bảo hiểm phổ biến được sử dụng hiện nay. Nói đơn giản, bảo hiểm xã hội là sự bù đắp mà xã hội, nhà nước dành cho cá nhân khi họ bị ốm đau, bệnh tật, tai nạn do lao động, sinh nở hoặc khi hết tuổi lao động hoặc qua đời. Để nhận bảo hiểm xã hội người người lao động phải đóng vào quỹ bảo hiểm lao động khi trong còn có thể lao động, kiếm sống.

Có những loại bảo hiểm lao động nào?

Phân loại bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội Việt Nam được chia ra làm 3 loại khác nhau. Từng loại bảo hiểm sẽ được dùng cho các tình huống khác nhau. Dưới đây là thông tin chi tiết:

• Bảo hiểm xã hội bắt buộc: dùng cho thai sản, đau ốm hưu trí, tai nạn nghề nghiệp hay tử tuất.
• Bảo hiểm xã hội tự nguyện: dùng cho trường hợp hưu trí và chết.
• Bảo hiểm hưu trí bổ sung: dùng để bổ sung vào chế độ hưu trí, không bắt buộc. 

Với 3 loại hình bảo hiểm này, loại đầu tiên thường được sử dụng nhiều nhất, là loại bảo hiểm y tế phổ biến nhất. 

Phân biệt BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện

Có rất nhiều người còn nhầm lẫn giữa bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện. Cụ thể trong bài này, chúng tôi sẽ giải đáp cho bạn kỹ càng hơn.

Về bản chất:

• Bảo hiểm xã hội bắt buộc: bắt buộc phải đóng
• Bảo hiểm xã hội tự nguyện: đóng hay không là do người lao động quyết định.

Các chế độ hưởng ưu đãi:

• Bảo hiểm xã hội bắt buộc: 5 chế độ ưu đãi (ốm đau, thai sản, tai nạn nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất)
• Bảo hiểm xã hội tự nguyện: 2 chế độ hưởng bảo hiểm (Chết, hưu trí)

Về trách nhiệm đóng:

• Bảo hiểm xã hội bắt buộc: người lao động và người sử dụng lao động đều phải đóng
• Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Người lao động tự đóng

Phương thức đóng:

• Bảo hiểm xã hội bắt buộc: đóng theo quý, 6 tháng hoặc 1 năm 1 lần.
• Bảo hiểm xã hội tự nguyện: đóng theo tháng, theo quý, 6 tháng hoặc 1 năm. 

Đặc điểm của bảo hiểm xã hội 

Cũng tương tự các loại bảo hiểm khác, bảo hiểm xã hội cũng có những đặc điểm riêng, rất rõ ràng. Những đặc điểm này có thể nhận thấy dựa trên các quy định về bảo hiểm xã hội mà nhà nước cho phép.

Bảo hiểm cho người lao động trong lao động và sau lao động

Điều này nghĩa là bảo hiểm xã hội được thanh toán cho người đóng từ khi họ tham gia đến khi họ qua đời. Lúc làm việc họ được hưởng ưu đãi như ốm đau, sinh nở, tai nạn nghề nghiệp. Khi về già, họ sẽ hưởng hưu trí. Lúc qua đời, họ được hưởng tiền mai táng, chôn cất.

Bù trừ thu nhập cho các tình huống đặc biệt của người lao động

Trong khi làm việc và sinh sống, có nhiều hoàn cảnh khiến người lao động không thể nào đủ trang trải cuộc sống cho mình. Trong những lúc như vậy, bảo hiểm xã hội sẽ phát huy tác dụng. Các hoàn cảnh được bảo hiểm hỗ trợ là ốm đau, tai nạn nghề nghiệp, mất việc, thai sản, qua đời,…

Người lao động có cơ hội hưởng trợ cấp bảo hiểm, nếu họ đủ quy định

Nếu đáp ứng quy định thì người lao động sẽ được hưởng bảo hiểm. Đồng thời, họ chỉ được hưởng quyền lợi này khi họ đóng bảo hiểm đầy đủ theo hợp đồng. Cụ thể về số tiền cần đóng chúng tôi sẽ chia sẻ rõ ràng hơn ở mục sau.

Bảo hiểm xã hội gồm 3 bên quan hệ: đó là người lao động, người sử dụng lao động và nhà nước

Mỗi bên đều có trách nhiệm riêng, được quy định rõ ràng. Bên cạnh đó, quỹ bảo hiểm cũng thu thêm từ việc doanh nghiệp bị nộp phạt, hay nguồn đầu tư từ phần tiền nhàn rỗi từ quỹ trích ra.

Các hoạt động bảo hiểm xã hội phải được thực hiện đúng theo quy định của nhà nước

Tất cả quy định phải tuân thủ theo pháp luật, giải quyết theo pháp luật ban hành. Dựa vào pháp luật, mọi tranh chấp, kiện tụng sẽ được xử lý.

Quyền lợi và trách nhiệm khi đóng bảo hiểm

Khi đóng bảo hiểm xã hội, mỗi cá nhân đều có các quyền và nghĩa vụ cần thực hiện. Đó là những quy định chung đã được nhà nước thông qua

Quyền của người lao động

Khi đóng bảo hiểm xã hội, bạn sẽ được tham gia hưởng bảo hiểm như khi sinh con, khi đau ốm, bệnh tật, hưu trí,..theo quy định nhà nước. Mỗi người sẽ có sổ bảo hiểm riêng để lưu lại thông tin.

Đối việc việc nhận tiền bảo hiểm, bạn có thể nhận qua tài khoản cá nhân, qua cơ quan bảo hiểm hoặc nhận thông qua công ty, tổ chức bạn làm việc. 

Trong trường hợp bạn gặp vấn đề về tai nạn nghề nghiệp thì bạn sẽ được đi khám để kiểm tra về sức khỏe bản thân. Thời gian đó, bảo hiểm cũng sẽ hỗ trợ chi trả các khoản tiền lệ phí, tùy theo mức độ đóng bảo hiểm của bạn.

Nếu bạn khó di chuyển thì bạn cũng có thể nhờ người thân đến nhận trợ cấp hưu trí hàng tháng. Đây là tình huống thường gặp ở nhiều địa phương. Đặc biệt chú ý là bạn phải ủy quyền cho người đó và thông báo cho cơ quan bảo hiểm. 

Khi đóng bảo hiểm, đơn vị bảo hiểm mỗi 6 tháng sẽ thông báo cho bạn thêm thông tin về bảo hiểm xã hội. Sau mỗi năm, đơn vị này cũng sẽ các nhận lại việc gia hạn bảo hiểm của bạn. Hãy lưu ý kỹ vấn đề này. 

Bạn cũng có quyền khiếu nại cơ quan bảo hiểm xã hội nếu họ thực hiện không đúng quy định và không hỗ trợ tiền như các trường hợp nêu trên.

Trách nhiệm của người lao động

Người lao động có trách nhiệm đóng đầy đủ tiền bảo hiểm hàng tháng. Đồng thời, bạn phải lưu giữ sổ bảo hiểm một cách cẩn thận. Ngoài ra, bạn phải lưu ý về vấn đề lập hồ sơ bảo hiểm nhé. 

Tại sao nên đóng bảo hiểm xã hội

Khi đóng bảo hiểm xã hội, bạn sẽ được hưởng rất nhiều lợi ích. Chúng tôi sẽ chia ra 2 phần, gồm lợi ích của bảo hiểm tự nguyện và lợi ích của bảo hiểm bắt buộc.

Lợi ích đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc: Khi đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bạn sẽ được hưởng quyền lợi trong các trường hợp như sinh con, nuôi con, tai nạn nghề nghiệp, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, mai táng.

Lợi ích đối với bảo hiểm xã hội tự nguyện: Bạn có thể nhận tiền hưu trí, bảo hiểm xã hội 1 lần, tử tuất.

Mức lương đóng bảo hiểm xã hội Việt Nam được quy định là bao nhiêu?

Người lao động có thể nắm rõ được khoản tiền cần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc dựa trên luật được ban hành. Theo đó, chúng ta có các trường hợp như sau:

• Người lao động tại vị trí lao động đơn giản, điều kiện thường: đóng bằng hoặc cao hơn lương tối thiểu vùng
• Người lao động làm việc tại vị trí cần đào tạo, học tập: không thấp hơn 7% lương tối thiểu vùng.
• Người lao động có chức danh khi lao động trong môi trường nguy hiểm, vất vả: không thấp hơn 5% so với lương của vị trí tương đương trong điều kiện thường
• Người lao động có chức danh/ làm việc tại nơi rất nguy hiểm, nguy hiểm đặc biệt: đóng tiền không ít hơn 7% so với lương của vị trí tương đương ở điều kiện thường.

Sau bao lâu kể từ khi đóng bảo hiểm xã hội sẽ được hưởng lương tối đa?

Ai cũng mong muốn bản thân sẽ được hưởng lương tối đa sau khi đóng bảo hiểm. Vậy yêu cầu cụ thể ra sao?

Đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc

Trường hợp này, mức lương hưu tối đa mà bảo hiểm xã hội chi trả là 75% lương tháng. Nếu là nữ thì cần đóng liên tục trong 30 năm. Với nam giới, nếu nghỉ hưu trước 31/12/2021 thì cần đóng đủ 34 năm, nếu nghỉ hưu sau đó thì phải đóng 35 năm.

Đối với bảo hiểm xã hội tự nguyện

Trường hợp này, mức lương tối đa người lao động nhận được cũng bằng 75% lương hàng tháng.

Yêu cầu để đạt mức hỗ trợ này là: nữ giới cần đóng bảo hiểm ít nhất 30 năm, nam giới phải đóng ít nhất 34 năm ( nếu nghỉ hưu trước 2022) hoặc 35 năm ( nếu nghỉ hưu sau 2022).

Bạn có thể kiểm tra sổ bảo hiểm của bản và theo dõi để biết rõ hơn thông tin nhé. 

Làm sao để được nhận bảo hiểm xã hội 1 lần?

Một câu hỏi mà rất nhiều người quan tâm hiện nay là là sao nhận bảo hiểm xã hội 1 lần. Theo quy định của nhà nước, người đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ đóng theo quý hoặc nửa năm 1 lần. Người đóng bảo hiểm tự nguyện sẽ đóng theo quý, theo tháng, nửa năm hoặc 1 năm 1 lần.

Người đóng bảo hiểm có thể đóng 1 tháng cho tới vô thời hạn.

Điều kiện rút bảo hiểm xã hội 1 lần: người lao động cần phải đóng bảo hiểm nằm ở 1 trong 3 mức sau: dưới 15 năm, 20 năm, hoặc vô thời hạn.

Ưu đãi cho người đủ điều kiện: Nếu bạn đủ điều kiện rút bảo hiểm xã hội 1 lần thì sẽ có những quyền lợi sau đây: 

• 1,5 tháng lương ( cho các tháng trước 2014 )
• 2 tháng lương ( sau 2014 )
• 22% lương tháng đóng bảo hiểm xã hội
• 02 tháng tiền lương nếu đóng bảo hiểm dưới 1 năm.

Cách tính thời gian tham gia  bảo hiểm:

• Đóng bảo hiểm xã hội có tháng lẻ: tính tháng 1 đến tháng 6 là nửa năm, tháng 7 đến tháng 11 là nửa năm tiếp theo.
• Tính từ đầu năm 2014: nếu lúc đóng bảo hiểm có tháng lẻ rồi chuyển sang 2014 và đóng tiếp thì lấy 1/1 2014 làm căn cứ để tính.

Hướng dẫn tra cứu bảo hiểm xã hội

Ở phần cuối xin mời bạn cùng tìm hiểu cách tra cứu bảo hiểm xã hội Việt Nam hiện hành. Trong sổ bảo hiểm, mỗi người sẽ có mã bảo hiểm xã hội khác nhau. Dựa vào mã này mà người lao động có thể tra thông tin về thời hạn đóng, số tiền đóng,…Mã số này là 10 ký tự cuối trong mã thẻ bảo hiểm của bạn.

Tra cứu trực tuyến

Nếu bạn đăng ký số điện thoại đang dùng với cơ quan bảo hiểm thì có thể áp dụng cách này. Khi đó, bạn nhập thông tin vào web baohiemxahoi.gov.vn để tra cứu. Máy bạn sẽ nhận mã OTP và nhập mã vào thì quá trình tham gia bảo hiểm sẽ hiện ra.

Tra cứu không cần mã OTP

Dưới đây là cú pháp nhắn tin để tra cứu quá trình tham gia bảo hiểm xã hội của bạn:

• Tra cứu tổng thời gian đã tham gia BHXH: BH QT {mã số bảo BHXH}  gửi đến 8079.
• Tra cứu thời gian tham gia BHXH theo khoảng thời gian: BH QT {mã số bảo hiểm xã hội} {từ tháng-năm} {đến tháng-năm} gửi đến 8079.
• Tra cứu thời gian tham gia BHXH theo năm: BH QT {mã số bảo hiểm xã hội} {từ năm} {đến năm} gửi đến 8079.

Tra cứu qua ứng dụng VssID

Bạn tải ứng dụng về và nhập mã số bảo hiểm cùng mật khẩu. Sau đó, bạn sẽ được cung cấp thông tin mình cần.

Với thông tin đầy đủ và chi tiết như tên, chúng tôi hi vọng bạn sẽ hiểu rõ hơn về bảo hiểm xã hội và quyền lợi của bản thân mình.